Een paar weken geleden had Romke van de Kaa het in zijn tuinrubriek in de Gelderlander over ‘bruin goud’. Hij ziet en hoort nog steeds mensen het herfstblad in hun tuin met veel herrie bijeen blazen, in de GFT-kliko doen en met de vuilniswagen meegeven. Dat is niet meer van deze tijd schrijft Van der Kaa. Het blad is het ‘bruine goud’ van nu, een benaming die vroeger voor turf gold. Nu ben je als tuinier rijk met je eigen herfstblad. Gebruik ieder afgevallen blaadje in je tuin adviseert hij. Bedek er de bodem mee, bescherm er je planten mee tegen de kou. Na de winter is het meeste blad verteerd en ten goede gekomen aan de bodem.

Belmonte Arboretum houdt al jaren het afgevallen blad in de tuin. Het is een belangrijk aspect van het ecologische beheer van de tuin.

De hersttooi van Belmonte arboretum is weer uitbundig mooi. Bezoekers van Belmonte wandelen deze herfstweken over prachtige tapijten van afgevallen blad, zo mooi dat ze er foto’s van maken en delen op social media. Een bezoeker zal denken dat bomentuin Belmonte genoeg blad heeft voor eigen gebruik. Maar schijn bedriegt. Het ‘bruine goud’ komt voor een groot deel van de gemeente Wageningen.

Ieder jaar brengt de gemeente 600 kubieke meter blad naar Belmonte afkomstig van de bladcampagne in de gemeente. Dat is maatwerk. Tijdens de eerste bladronde zit er nogal wat vuilte en blad van de Amerikaanse eik bij. Dit blad verteert slecht en maakt de bodem zuur. Belmonte krijgt het betere blad van de tweede en derde bladronde.

Vrijwilligers gaan met deze imposante bergen blad aan de slag. Zij plaatsen een laag van 10-15 cm blad onder de rododendrons, de rozen, hortensia’s en daglelies. Dit helpt om het vocht in de bodem vast te houden Terwijl het blad langzaam verteert, voedt het de bodem.

De wortels van de rododendrons zijn gevoelig voor te veel warmte of juist kou. De dikke laag blad beschermt tegen beide. Tussen de rododendrons liggen druppelbuizen, de laag blad ligt daar overheen en voorkomt zo verdamping. Nog een voordeel van de afdekking met blad is dat er minder onkruid opkomt.

De rozen hebben in het najaar voordat de laag blad aangebracht wordt eerst verteerde paardenmest en kalk gekregen. Zo zullen de vaak oude planten er volgend voorjaar weer mooi bijstaan.

De tuinvrijwilligers zijn de komende weken bezig met blad kruien en op de goede plaatsen brengen. De tuin is nog steeds in herfstkleur, het is de moeite waard om er snel nog een herfstwandeling te maken.

Wie Belmonte Arboretum binnenwandelt, komt een museum binnen. De museumcollectie van Belmonte bestaat uit bijna 10.000 verschillende bomen en struiken. Deze verzameling begon in 1953 toen het Belmonte Arboretum aangelegd werd als botanische tuin van de universiteit. In 2012 nam de Stichting Belmonte Arboretum de zorg voor het arboretum over en continueert het wetenschappelijke beheer.

Bij iedere boom of struik in de tuin staat een informatiebordje voor de bezoeker met daarop de wetenschappelijke naam en een uniek nummer waarmee de boom of struik is opgenomen in de database. De collectiebeheerder van het arboretum werkt met een database waarin alle bomen en struiken opgenomen zijn met informatie over hun herkomst en geschiedenis en de plek waar zij in de tuin te vinden zijn.

10.000 informatiebordjes in standhouden in een tuin, in weer en wind, blijkt een hele uitdaging te zijn. Tot een paar jaar geleden waren de informatiebordjes van kunststof. Dit materiaal breekt door temperatuurswisseling of door bijvoorbeeld een tik van de zitmaaier. Gevolg is dat er altijd een aantal van de informatiebordjes kapot is en dat er voortdurend bordjes vervangen moeten worden. Om schade te voorkomen maaien vrijwilligers nu met de kantenmaaier om de kwetsbare bordjes heen.

Omdat de schade aan de bordjes een grote kostenpost vormt, is de overstap gemaakt naar informatiebordjes van betere kwaliteit, gemaakt van gesublimeerd aluminium. De bordjes zijn sterker, weersbestendig, krasbestendig en goed leesbaar.

De informatie op het nieuwe type bordjes is iets aangepast. Naast de wetenschappelijke naam staat nu ook de Nederlandse naam vermeld (als deze er is) en een QR code. Het scannen van de QR code vereist wel wat lenigheid, de bordjes staan – in tegenstelling tot een gewoon museum – niet op ooghoogte maar juist laag bij de grond.

Het is de bedoeling dat alle oude kunststof informatiebordjes vervangen gaan worden. Dat gebeurt vak voor vak en is een meerjarenproject vanwege de kosten die eraan verbonden zijn. De nieuwe bordjes staan al in de vakken met rozen en bij een deel van de rododendrons. Hier kan de bezoeker als de struik niet in boei staat, met de QR scan een foto ophalen van de bloeiende struik.

Belmonte Arboretum is weer kleurrijker geworden. We hebben een bijzondere collectie Hemerocallis – daglelies- gekregen.

De nieuwe collectie, die inmiddels is aangeplant, is geschonken door Seerp Wigboldus. Het is zijn – een beetje uit de hand gelopen – hobbyproject. Seerp is wetenschappelijk medewerker bij de WUR, maar is geen plantenwetenschapper. Hij studeerde hier Rurale Sociologie en kwam na NGO-banen in Nepal en Tibet zo’n vijftien jaar gelden terug naar Wageningen. Daar werkt hij bij het Centre fot Development Innovation (CDI). De liefde voor de daglelies begon al in zijn jeugd, aangemoedigd door een vriend. Hij deed vele kruisingsexperimenten, en ontwikkelde op de Wageningen Campus een unieke collectie. Door tijdgebrek stopt hij daar nu mee.

Onder leiding van Mirjam Lemmens, curator van Belmonte Arboretum, hebben we bijna 100 planten uit zijn collectie geselecteerd. Daarbij hebben we gelet op verschillende hoogte van de planten, kleuren, bloemranden en bloem vormen.

Er staan al ongeveer 250 verschillende daglelies in de tuin, na de bloei van 2020 kunnen we eventueel mindere planten vervangen.

De verantwoordelijkheid voor de collectie ligt nu bij Belmonte maar Seerp blijft meedenken over het beheren en verder ontwikkelen van de collectie.

Bezoekers van de tuin weten meestal wel dat Belmonte Arboretum niet meer bij de Wageningen Universiteit hoort. Omdat het in Wageningen een oude vertrouwde openbare plek is, nemen bezoekers aan dat de tuin nu door de gemeente Wageningen bijgehouden wordt. Maar zo is het niet.

Het Arboretum wordt in stand gehouden en onderhouden door een stichting: Stichting Belmonte Arboretum. Inkomsten krijgt de Stichting van donateurs. Het werk in de tuin wordt gedaan door een parttime professionele hovenier samen met een grote groep vrijwilligers.

Wil je zien hoe dat gaat? Kom dan een keer op een dinsdagochtend een wandeling door de tuin maken. Alle vrijwilligers zijn dan bezig. Ze vertellen graag wat ze aan het doen zijn.