Drie kunstwerken in het arboretum
Redactie Annelies Hoogmoed en René Siemens
In Belmonte Arboretum staan drie kunstwerken. Het meest bekend is het grote in corten staal uitgevoerde ‘De Plant’, een beeld van Huub & Adelheid Kortekaas. Het staat in de tuin sinds 1976. Verscholen in het bos en weinig bekend is het kunstwerk ‘Rolling Stone’ van Ben Joosten (1995). Vlakbij de ingang van het arboretum rechts van het hoofdpad ligt sinds 2018 het kleurrijke Flower Labyrinth #2 van Aeneas Wilder. Alle drie de kunstwerken hebben een relatie met een van de tentoonstellingen van Beelden op de Berg.
De Plant ‘Ontluikend leven’, Huub & Aleid Kortekaas (1976)
Huub Kortekaas (1935) en Adelheid van Swelm, (1947) vormen sinds 1965 een beeldend kunstenaarsduo. Ze wonen en werken in Winssen op hun buitenplaats De Tempelhof, een holistisch park met gebouwen en beelden. Allebei -Huub als tuinderszoon en Adelheid als tuinarchitect – zijn ze gefascineerd door zaden, het ontkiemen, de kiemplantjes en de groei ervan. De natuur is hun inspiratiebron en veel van hun beelden hebben natuurlijke vormen. Ze vergroten kiemplanten, lotusbloemen en knoppen uit tot enorme stalen beelden.
In 1977 – bij het 25-jarig bestaan van het Landbouw Hogeschool Fonds (de voorloper van het Universiteitsfonds Wageningen) – bood het bestuur van het fonds een kunstwerk aan als cadeau aan de Landbouw Hogeschool. Na een bezoek aan het atelier van Huub & Adelheid Kortekaas besloot het bestuur om De Plant aan te kopen. Bijzonder is dat het beeld al in 1976 bij de opening van de allereerste tentoonstelling van Beelden op de Berg in het arboretum te zien was, maar dat het niet in de catalogus van de tentoonstelling was opgenomen. De officiële overdracht aan de Landbouw Hogeschool zou pas een jaar later – op 25 mei 1977 – plaats vinden.
De Plant in Belmonte Arboretum is van corten staal en is 7,6 meter hoog. Het verbeeldt een bloemknop met drie kelkbladen. De ontluikende plant is de metafoor voor het intrinsieke verlangen van de mens om in het leven te worden tot wie hij of zij in diepste wezen is. Huub & Adelheid zeggen daar zelf over: “Wij zien de mens als een unieke zaailing van Moeder Aarde met de potentie om uit te groeien tot een bloem – Which Flower are You?”
Bezoek: De Tempelhof, Haneman 2-B, 6645 CA Winssen
Bron: www.beeldenvanwageningen.nl
Met dank aan Laurens van der Zee
Rolling Stone, Ben Joosten ( 1995)
In het bosgedeelte van het arboretum ligt een grote natuursteen op houten palen. De ‘Rolling Stone’. Het is een gelegenheidskunstwerk ter nagedachtenis aan Onno Wijnands (1945-1993), destijds directeur van botanische tuinen van de Landbouwhogeschool en mede organisator van Beelden op de Berg.
De maker is de veelzijdige Ben Joosten (1931-2013). Hij was aanvankelijk bronsgieter, maar hield zich later ook bezig met beeldhouwen, schilderen en grafische druktechnieken. Hij werkte als kunstdocent bij KEO-werkwinkel in Wageningen en ontwikkelde zich tot organisator van exposities. Zo was hij in 1976 de animator van een grote beeldententoonstelling in Wageningen. Dit initiatief zou later uitgroeien tot de regelmatig terugkerende tentoonstellingen van Beelden op de Berg in Belmonte Arboretum. Na het organiseren van ‘Zimbabwe op de Berg’ in 1989 – de vijfde tentoonstelling van Beelden op de Berg – legde hij zich toe op het propageren van de moderne Zimbabwaanse beeldhouwkunst.
Ben Joosten maakte Rolling Stone op verzoek van de stichting Beelden op de Berg – als herinnering aan de in 1993 plotseling overleden dr. Onno Wijnands. Wijnands had steeds benadrukt dat het arboretum een bomenmuseum is van geëxposeerde bomen en heesters. Hij vond dan ook dat bij een expositie als Beelden op de Berg men “niet alleen de kunst centraal moest stellen, maar ook het Belmonte Arboretum zelf moest exposeren”.
Omdat er geen budget voor het kunstwerk was, gebruikte Joosten voor Rolling Stone een natuursteen van één van de tijdelijke kunstwerken van de tentoonstelling van Beelden op de Berg in 1993 (de installatie ‘Horizontaal spanningsveld’ van de Belgische kunstenaar Paul Gees).
Met een natuursteen op houten liggers verbeeldde Joosten het menselijk leven, dat zich over een levensweg voortrolt. De situering van de steen in het midden duidt op de onverwachte dood midden op het levenspad.
Literatuur:
Henk Hoeks. Ben Joosten: Tussen brons en lood. In de Walvis, 2010.
D.O. Wijnands. Een sieraad voor de stad: de Amsterdamse Hortus Botanicus: 1638-1993. Amsterdam University Press, 1994.
Bron:
Tentoonstellingscatalogus Beelden op de Berg 6 musée des beaux arts, musée des beaux arbres. 1993.
Met dank aan Laurens van der Zee
Flower Labyrinth #2, Aeneas Wilder 2018
Het bloemenlabyrint is een levend kunstwerk van de Schotse kunstenaar Aeneas Wilder (1967). Wilder werkt vanuit Japan en is beroemd om zijn grote ruimtelijke houten sculpturen*. Hij heeft slechts twee bloemenlabyrinten gemaakt waarvan die in Belmonte de laatste is.
Flower Labyrinth #2 was een van de tien kunstwerken voor de tentoonstelling Beelden op de Berg 2018 Zomersneeuw. Omdat het arboretum in de zomer wel wat kleur kon gebruiken, werd in 2018 besloten om het labyrint als permanent kunstwerk in een vrijgekomen collectievak te plaatsen.
Het cirkelvormig Flower Labyrinth #2 was Wilders verbeelding van het tentoonstellingsthema ‘eeuwige verjonging’. Immers de cirkel is de perfecte oneindige vorm, zonder begin of einde. En de planten laten in elk nieuw seizoen hun cyclus van eeuwige verjonging zien – ontkiemen, bloeien, afsterven. Het labyrint ligt in het gras, heeft een doorsnede van 18 meter en is opgebouwd uit zes beplante cirkels. In plaats van wilde eenjarige planten – zoals in Wilders eerste labyrint in 2016 – is hier bewust voor een mix van grassen en vaste planten gekozen.
Een maand voor de opening van de tentoonstelling zorgden de vrijwilligers van zorginstelling Zideris voor de aanplant ervan. Het zou één van de hoogtepunten van de tentoonstelling worden. In het voorjaar ontluikt het labyrint met een combinatie van het paarsblauwe en gele tinten. In de loop van het seizoen verkleurt het naar een schakering van roze en rood.
*Op internet staan veel afbeeldingen van zijn indrukwekkende houten constructies. Zo maakte hij voor de IJsselbiënnale 2017 op De Haere in Olst een transparante houten koepel Untiteld #192. Het had de vorm van het beroemde koepeldak van de Dome van Florence – de Santa Maria del Fiore. De koepel van Wilder was een stapeling van identieke lariksbalken, die alléén door de zwaartekracht bleven liggen.
This post is also available in: Engels
