Vogelzang in het Belmonte arboretum bereikt een climax

Met mei op de kalender bereikt de vogelzang nu haar hoogtepunt. Wanneer u bij zonsopgang in het Belmonte arboretum wandelt, wordt u verwelkomd met een kakofonie aan geluiden. Het zijn immers de mannetjes die met hun zang een vrouwtje proberen te lokken en ten tweede met hun zang de plaats van het territorium aangeven.

Boomklever. Foto Mart Spijker

Grote Bonte Specht. foto Mart Spijker.

In het voltallige vogelconcert vindt nu een wisseling van de wacht plaats. In het vroege voorjaar zijn in het park nog voornamelijk de vogels te horen die hier ’s winters ook verblijven (standvogels). Voorbeelden hiervan zijn de Boomklever, Boomkruiper, spechten, mezen en de Winterkoning. Deze vogels beginnen al vroeg in het voorjaar met zingen en starten ook al vroeg met broeden. Dit is ook de reden dat bijvoorbeeld de Boomklever met z’n kenmerkende hoge fluittonen nu al veel minder te horen is in het park. De vogels zijn nu volop bezig met het grootbrengen van de jongen. De Grote bonte specht was in het vroege voorjaar niet te missen door de bekende roffel op takken en stammen. Op dit moment is af en toe nog een roepende vogel te horen. In de loop van mei valt deze soort echter weer meer op door de luid bedelende jongen indien de ouders met voer komen aanvliegen.  De Spreeuw was in april nog veel in het Belmonte te horen, maar is nu veel zwijgzamer. De vogels vallen wel sterk op door de luidruchtige jongen die bedelen als de ouders komen terugvliegen met voer. In de oude beuken en zomereiken broeden verscheidene paartjes. Het is opvallend dat veel vogels, die in holen broeden, tot de standvogels behoren. Door het grote aanbod aan oude beuken, zomereiken en andere bomen in het park broedt hier een groot aantal soorten. De vele nestkastjes dragen hier ook aan bij.

Tjiftjaf. Foto: Mart Spijker

In de loop van april wordt het vogelconcert aangevuld met soorten die uit het zuiden terugkeren en de winter daar doorgebracht hebben. De eerste vogel is begin maart al teruggekeerd, namelijk de Tjiftjaf. De Tjiftjaf is een talrijke soort in het park. De vogels zingen tot ver in de zomer nog door. Z’n naaste verwant, de Fitis, lijkt veel op de Tjiftjaf, maar de zang is heel verschillend. De Fitis keert zo ’n drie weken later terug dan de Tjiftjaf. Bij de vogeltelling op 5 mei waren er in eens een aantal vogels te horen. Waarschijnlijk waren dat nog vogels die net teruggekeerd waren en door de aanhoudende noordenwind vertraging hadden opgelopen. De zang van de Fitis is wat melodieuzer dan dat van de Tjiftjaf. Een bekend ezelsbruggetje voor het herkennen van de zang is het zinnetje: tis, tis, tis wel mooi weer, maar het blijft niet zo. Op het eind van het wijsje sterft het geluid zachtjes weg.

De Zwartkop is ook een vogel die algemeen voorkomt in het Belmonte. Begin april kwam deze soort terug. Door de aanhoudende noordenwind namen de aantallen vogels heel langzaam toe. Nu is de heldere, verklinkende zang weer overal te horen. Ten slotte wordt eind april en begin mei het vogelconcert voltooid met de zang van zeldzamer voorkomende soorten, zoals de Tuinfluiter en de Grauwe vliegenvanger. Alle genoemde vogels voeden hun jongen met insecten. In het park bloeit een groot scala aan kruiden en struiken waar veel insecten op afkomen.

Even voor zonsopgang begint het vogelconcert met het Roodborstje, de Merel en de Zanglijster. Vervolgens brengen de Koolmees, Pimpelmees en de Winterkoning hun zang ten gehore en ten slotte, als het wat lichter is en de zon goed doorkomt, beginnen de Zwartkop, Tjiftjaf en Fitis.

Zwartkop. Foto: Mart Spijker

Wilt u de zang eens van nabij meemaken, zet dan vroeg de wekker. Het vogelconcert is in de vroege ochtenduren goed te horen omdat er nog weinig verkeer en andere geluiden zijn. Bovendien is het ’s morgens vaak nog windstil, vochtiger en koeler, waardoor het geluid zich gelijkmatiger lijkt te verspreiden.

Eric Minke, Vogelwerkgroep Wageningen

Omslagfoto: Mart Spijker

 

Collecties in blad en bloei

De lente is nu echt begonnen: De collecties Acer, Prunus, Sorbus en Malus komen in blad en bloei. De tuin wordt iedere dag groener. De rododendroncollectie bloeit, het wordt steeds kleurrijker in de ‘rododendronvallei’ aan de oostkant van de tuin.

Vanaf 11:00 uur staat restaurant Colors in het Koetshuis met koffie en thee ‘to go’. En een assortiment taart en ijs.

Marijke van der Giessen en Jacques van der Weiden bekijken de tuin door hun fotolens, zij maakten eind april deze foto’s.

Appelbloesem

Tweede helft april, week 16 en 17: De natuur is flink wat later dan anders

Geïnspireerd op de Bloeikalender van het Belmonte Arboretum

Door July Leesberg

De magnolia’s en de prunus staan nog te bloeien. Het hoogtepunt van de bloeicyclus in het Belmonte Arboretum staat ons nog te wachten: de bloeiende sierappelbomen. Hun voeten bedekt met tapijten gele goudaardbei (Waldsteinia ternata).

De mooiste appelbloesem vind ik die van de cultivar ‘Bob White’. Een boom vol rode knoppen en spierwitte ijle bloesem. Maar hij ruikt niet, dus steek ik mijn neus ook tussen de takken van andere bomen. Een aantal sierappels ruikt lekker, maar geur lijkt mij toch niet de kracht van het geslacht.

Na rijp beraad kies ik voor Malus ‘Dolgo’. Die vind ik het sterkst ruiken. De kroonblaadjes van de bloemen zijn wit en wat langwerpiger dan die van de meeste andere sierappels. Ook de vruchten zijn wat puntiger. Ze groeien uit tot kleine donkerpaarse appeltjes, die eetbaar zijn.

Bijen blijken een andere voorkeur te hebben. Aan hun gezoem hoor ik dat zij meer op hebben met de cultivar ‘Mary Potter’. Of ga op een zonnige dag eens onder Malus baccata ‘Gracilis’ staan. Je waant je in een bijenkorf. Er staat een exemplaar aan de oostkant van Belmonte, net voorbij de heidetuin.

Loop ook even door het bosje aan de oostkant van Belmonte. De sfeer wordt daar sprookjesachtig: de bodem bedekt met boshyacinten, en een veld vol gele Chinese miniatuurtempeltjes (de hondstand (Erythronium ‘Pagoda’).

Route

Voor Malus ‘Dolgo’ ga je bij de hoofdingang direct rechts het gazon op. Loop langs de grasrand naar achteren (richting Holleweg, west), dan kom je aan je rechterhand eerst Malus ‘Mary Potter’ tegen, vervolgens Malus ‘Dolgo’ en tenslotte Malus ‘Bob White’.

Meer weten?

Wil je sierappel opzoeken in de Bloeikalender van het Belmonte Arboretum in Wageningen, dan kan je de kalender (€19,95) bestellen via www.debloeikalender.nl/bestellen. Het boek is ook beschikbaar in de bibliotheek van Wageningen.

De Bloeikalender is te koop bij Kniphorst en Luucx in Wageningen, en bij Novita, Bennekom, op dinsdagen bij het kantoor van het Belmonte Arboretum.

De tekening is gemaakt door July Leesberg.

 

Arbopoëtum

Één dichterlijk applaus

Ten behoeve der poëten

Die met zonnebrand het

Arboretum bezweten

Waar wind, bast doet

Kraken en zonlicht

Nieuw leven bloeit

Welig “onkruid” groeit

De metselbijen

Aan één stucadoor

De lente bezoemen

En menig ander

Nog te benoemen

Liefde wortelt

En knollen vormt

Voor een uitspatting

Van een voorspoedig

Jaar… Het leven aldus

Een pril gebaar!

 

bH©

Björn Hinderks

vrijwilliger Belmonte arboretum

foto: Mart Spijker

Foto: Marijke van der Giessen

Foto: Marijke van der Giessen

Foto: Marijke van der Giessen

 

Foto: Marijke van der Giessen

Foto: Jan Wennekes

Uit de bloeikalender: Magnolia

Geïnspireerd op de Bloeikalender van het Belmonte Arboretum in Wageningen

Door July Leesberg

Gewone magnolia, Magnolia x soulangeana ‘Brozzoni’

Week 12 en 13, tweede helft van maart

De lente is begonnen. Het arboretum ontluikt. Als je met zonnig weer door het arboretum loopt ontroeren de tere bloesems tegen de blauwe luchten. Dit is het hoogtepunt van verfijning in de bloeicyclus.

Want nu bloeien de magnolia en de Japanse sierkers (Prunus serrulata), net als de parelstruiken (Exochorda), en het Chinees klokje (Forsythia). Mijn favoriete narcis ‘rent over het gras’ (Narcissus Little Witch). En in het bos staat de wonderlijke hondstand (Erythronium ‘Pagoda’) in de knop.

De heerlijk geurende Noordelijke Japanse magnolia (Magnolia kobus) is helaas over zijn hoogtepunt heen, maar nu begint de bloei van de gewone magnolia (Magnolia x soulangeana). Aan de basis zijn de bloemen diep roze, wat naar boven toe langzaam overgaat in melkwit. Als wasachtige kelken, staan de bloemen rechtop op de kale takken. De cultivar die ik kies, ‘Brozzoni’, heeft een subtiel, zoet geurtje, maar je moet wel erg goed je best doen om het te ruiken.

De bloemvorm van de magnolia is bijzonder, want er is geen onderscheid tussen kelk- en kroonbladen. Deze bloembouw komt overeen met die van de oudst bekende fossiele bloemen. Dat betekent dat verwanten van deze magnolia misschien wel tot de eerste bloeiende bomen behoorden.

Er zijn op dit moment nog twee andere geurende bezienswaardigheden de je even moet bezoeken. De eerste is Prunus ‘Pink Ballerina’, aan het pad met het bijenhotel. Een roze wolk van zoetgeurende bloemen, die gonst van de bijen. De tweede staat langs de vijver, en behoort tot de kroonjuwelen van Belmonte: de spectaculaire gele moeraslantaarn (Lysichiton americanus) bloeit. Hij bloeit met grote, gele vlammen langs de rand van devijver. Deze plant schijnt een aasgeur te hebben, om vliegen en kevers voor de bestuiving aan te trekken. Ik heb het zelf nog nooit geroken.

Route

De gewone magnolia (Magnolia x soulangeana ‘Brozzoni’) vind je door vanuit de hoofdingang over het asfaltpad naar achter te lopen. Aan het eind volg je de vork naar rechts. De boom staat bijna meteen aan je rechterhand.

Meer weten?

Je kan de Bloeikalender (€19,95) bestellen via www.debloekalender.nl/bestellen

 

 

Parade van lijsters in het Belmonte Arboretum

door Eric Minke

U zult tijdens uw wandeling door het Belmonte Arboretum wel merken dat veel vogels weer actief zingen. Het voorjaar nadert nu snel. Op dit moment valt een groep vogels op door de opvallende zang, namelijk de groep van de lijsters. In maart kunt u een vijftal soorten aantreffen in het park: Merel, Zanglijster, Grote lijster, Koperwiek en Kramsvogel.

Foto: Jacques van der Weiden

De Merel is onmiskenbaar en behoeft eigenlijk nauwelijks een beschrijving. Het gitzwarte mannetje met z’n felgele snavel en gele oogring is een opvallende verschijning. Het vrouwtje is wat meer ingetogen met een bruin verenkleed. Gedurende zonsopgang en zonsondergang is de gevarieerde, warme zang te horen. Vanaf een opvallende zangpost laat het mannetje z’n zang horen. De Merel is verreweg de algemeenste soort binnen het park. De soort begint al vroeg in het seizoen met broeden. De zang is echter tot ver in juli te horen. Een aantal jaren geleden ging het slechter met de Merel als gevolg van het Usutu – virus. De laatste jaren lijkt deze soort zich weer hiervan te herstellen.

Foto: Peter Pfeifer

De Zanglijster is op dit moment erg actief met zingen. U herkent de zang aan de telkens herhaalde zangstrofen. De zang is luid en duidelijk. Deze soort heeft de grootte van een Merel. De bovenzijde is bruin en de buikzijde is opvallend gespikkeld. Deze soort begint eind april met broeden. Jaarlijks komen in het park enkele paartjes tot broeden.

Foto: Barry S. (Waarnemingen.nl)

De Grote lijster is veel zeldzamer dan de voorgaande twee soorten. Deze soort gaat de laatste jaren achteruit in aantal en staat nu op de Rode Lijst van bedreigde vogelsoorten in Nederland. Reeds in januari kunt u al de verdragende zang horen vanuit de hoge top van een boom. De zang lijkt veel op die van de Merel, maar is minder gevarieerd. Deze soort heeft net als de Zanglijster een zwaar gespikkelde borst. De Grote lijster is echter veel groter van formaat dan de Zanglijster.

Foto: Peter Pfeifer

De laatste twee soorten zijn in deze maand nog te bewonderen. De Koperwiek valt op door de opvallende lichtgele oogstreep. In de vlucht is de opvallend roodbruine onderzijde van de vleugels te zien (vandaar de naam Koperwiek). Deze soort heeft de grootte van een Merel en Zanglijster. In maart zitten de vogels soms met  tientallen exemplaren hoog in de bomen te zingen in koorzang en vallen hierdoor extra op. Dit is een opvallend ruisend geluid. Indien de vogels opvliegen is het hoge tjieh – tjieh te horen. De Koperwiek broedt niet in Nederland, maar in het noorden van Europa in loof- en naaldbos. Nu verzamelen de vogels zich voor de terugtocht.

Foto: Mart Spijker (Wageningse uiterwaarden)

Ten slotte de Kramsvogel is een uit de kluiten gewassen lijster. Opvallend zijn de blauwgrijze kop en stuit. Het blauwgrijs komt overigens bij geen enkele andere lijster voor. De soort broedt hier en daar in Nederland (Zuid-Limburg, Achterhoek en Drenthe). In deze omgeving broedt de Kramsvogel echter niet. Nu verblijven nog groepjes van deze soort in Nederland en zullen spoedig vertrekken naar Scandinavië waar zij broeden. Bij het vliegen hoor je dikwijls het kenmerkende tjak – tjak – tjak. De kans is groot dat u beide laatstgenoemde soorten aantreft in het park door de vele besdragende struiken en bomen. Het is raadzaam om op enige afstand de besdragende struiken te inspecteren op deze soorten, want de vogels zijn dikwijls zeer alert en schuw.

Eric Minke is lid van de Vogelwerkgroep Wageningen. Deze groep telt ieder jaar de broedvogels in Belmonte Arboretum.

De vogelfoto’s zijn in Belmonte gemaakt, behalve de foto van de Kramsvogel.

Kleine pareltjes

De eerste week van maart, Belmonte ziet er nog winters uit. Hier en daar zijn voortekenen van het voorjaar te zien. Marijke van der Giessen legt het prachtig vast.

 

 

Mahonia

Geïnspireerd op de Bloeikalender van het Belmonte Arboretum in Wageningen

Door July Leesberg

Mahonia

Week 8 en 9, tweede helft van februari

Dit was een moeilijk moment in het maakproces van de bloeikalender. Want in deze periode schreeuwen de narcissen om aandacht. Narcissen zijn de feestelijke voorboden van de lente, met hun sprekende kleuren en hun vrolijke vorm. Alsof ze met hun trompetten het voorjaar willen rondbazuinen. Ze geuren subtiel, de latere cultivars soms wat sterker.

Toch viel mijn keuze voor deze periode op een andere plant. Een onopvallende struik, die mijn hart veroverde vanwege zijn geur. Mahonia, iedereen kent hem, maar niemand heeft hem gezien. Totdat je de geur ontdekt.

Mahonia is een taaie heester, die veel in openbaar groen wordt toegepast. Een gemakkelijkere plant kan je je niet voorstellen: weinig bodemeisen, wintergroen, hij doet het goed onder bomen en blijft erg lang bloeien. Perfect voor de publieke ruimte dus, en nogal saai.

Maar als de struik begint te bloeien vergeef je hem dat op slag: de vroeg in het voorjaar bloeiende helgele bloemtrossen verspreiden een verassend frisse en zoete geur. Ruik ik viooltjes? Je vangt er een flard van op en ervaart de lente.

In Belmonte zijn verschillende mahonia-soorten te vinden. Als je ze wil bezoeken, volg dan de routebeschrijving hier onder. De gewone mahonia is een nietig struikje dat een eindje van het pad af staat, onder de bomen. Maar steek even je neus in de bloemen, dan snap je wat ik bedoel.

Als je daarna nog even langs het pad doorloopt, en de kromming naar rechts volgt, dan zie je net voor de kruising aan je rechterhand een grote groep schitterende narcissen staan. Ze hebben de toepasselijke cultivarnaam ‘February Gold’ meegekregen. Ranke narcissen die vroeg en lang bloeien. Geuren ze? Overal, door de het hele arboretum heen, zijn nu narcissen te zien. Maak nog even een rondje.

Route

Om de mahonia-soorten te bekijken, kies je vanuit de hoofdingang het klinkerpad meteen links. Loop langs het Koetshuis, door het bos, en sla rechtsaf zodra je het bos verlaat. Laat het bospaadje dat je passeert rechts liggen. Even later zie je aan je rechterhand een groepje groene, stekelige mahoniestruiken staan. De gewone mahonia (Mahonia aquifolium) staat een eindje van het pad af, wat dieper het bos in. Ga echt even ruiken, het is de moeite waard.

 

 

Macrofotografie

Marijke van der Giessen maakt ieder seizoen prachtige foto’s in Belmonte arboretum. Zij legt zich toe op macrofotogafie. Dit is een serie sfeerbeelden van de vorst en de sneeuw op 10 februari 2021.

Koffie en meer To Go

Restaurant Colors verzorgt de komende weken in de weekenden een ‘Koffie en meer To Go’ in het Koetshuis. Tussen de groene schuifdeuren bieden zij koffie, thee, sapjes en huisgemaakte taart aan.

Colors is in Belmonte op zaterdagen en zondagen van 11:00 tot 15:30 uur.